Duada "filan hakkı için" Demek
Ebû Hanîfe (150/767) ve Ebû Yûsûf’tan (182/798) sâbit olduğu üzere şöyle demektedirler: “Nebîlerinin ve rasûllerinin hakkı için (senden istiyorum ey rabbim!), gibi sözler söylenilemez.(1) Çünkü yaratılmışın yaratan üzerinde hiçbir hakkı yoktur.” Hanefî mezhebine dâir hemen hemen bütün kaynaklarda bu görüş zikredilmektedir.(2)
1 Kaynaklarda “… şeklinde söz söylemesini hiç hoş görmüyorum (kerîh
görüyorum).” şeklindedir. Buradaki kerâhet İbn ‘Âbidîn’in de özellikle
belirttiği gibi kerâheti tahrîmiyye yâni harama yakın kerâhettir. Reddü’l-Muhtâr ‘ale’d-Dürri’l-Muhtâr (9/567-568, terc. 15/469).
Ayrıca âlimlerin belirttiklerine göre, Ebû Hanîfe ve arkadaşlarının
“hoş görmüyorum, kerîh görüyorum” şeklindeki ifâdeleri; İmâm Muhammed’e
(189/805) göre haram, İmâm Ebû Hanîfe ve İmâm Ebû Yûsûf’a göre de harama
yakındır, ancak gâliben tahrîmdir. Bk. el-Mevsılî “el-İhtiyâr li Ta’lili’l-Muhtâr” (4/153, terc. 4/119-120); İbrâhîm Halebî “Mülteka’l-Ebhûr” (4/62, terc. 4/62). Ay. bk.İbnu’l-Kayyim “İğâsetü’l-Lehfân” (1/335); Birgivî “Ziyâretü’l-Kubûr” (s. 48, terc. s. 66); Şükrî Âlûsî “Gâyetü’l-Emânî fi’r-Reddi ‘ale’n-Nebhânî” (2/399).
2 Kâsânî “Bedâi‘u’s-Sanâi’ fî Tertîbi’ş-Şerâi’” (5/126); Merğînânî “el-Hidâye Şerhu Bidâyeti’l-Mübtedî” (4/96, terc. 4/160); el-Mevsılî “el-İhtiyâr li Ta’lili’l-Muhtâr” (4/164, terc. 4/147); Fahruddîn Zeyla‘î“Tebyînu’l-Hakâik Şerhu Kenzi’d-Dekâik” (7/70); ‘Aynî “el-Binâye Şerhu’l-Hidâye” (12-248-249); İbrâhîm Halebî “Mülteka’l-Ebhûr” (4/117, terc. 4/117); İbn Nüceym “el-Bahru’r-Râik Şerhu Kenzi’d-Dekâik” (Tûrî’nin Tekmiletü’l-Bahri’r-Râik’iile birlikte) (8/235); İbnu’l-Hümâm “Şerhu Fethi’l-Kadîr” (Kadızâde’nin Tekmiletü Şerhi Fethi’l-Kadîr li’bni’l-Hümâm diğer adıyla Netâicu’l-Efkâr fî Keşfi’r-Rumûzi ve’l-Esrâr’ıile birlikte) (10/77); İbn ‘Âbidîn “Reddü’l-Muhtâr ‘ale’d-Dürri’l-Muhtâr” (9/569, terc. 15/464); Âlemgîr “el-Fetâva’l-Hindiyye” (5/318, terc. 11/551). Bk. İbn Ebi’l-‘İzz “Şerhu’l-‘Akîdeti’t-Tahâviyye” (s. 237, terc. s. 176-177); Birgivî “Ziyâretü’l-Kubûr” (s. 47-48, terc. s. 66); Nu’mân Âlûsî “Cilâu’l-‘Ayneyn fî Muhâkemeti’l-Ahmedeyn” (s. 452, 470, 482); Şükrî Âlûsî “Gâyetü’l-Emânî fi’r-Reddi ‘ale’n-Nebhânî” (2/399); Molla ‘Aliyyu’l-Kârî “Şerhu’l-Fıkhı’l-Ekber” (s. 132, terc. s. 257). Ay. bk.İbn Teymiyye “Kâ‘idetün
Celîletün fi’t-Tevessüli ve’l-Vesîle” (s. 82-83, 297, No:254-257, 889);
“el-İstiğâse fi’r-Reddi ‘ale’l-Bekrî” (s. 242); el-Elbânî “et-Tevessül” (s. 51-52).
